Dây chằng bên chày (MCL - Medial Collateral Ligament) là một trong những cấu trúc quan trọng giúp ổn định mặt trong của khớp gối. Tổn thương đứt dây chằng bên chày thường gặp ở các vận động viên hoặc người chơi thể thao với cường độ cao, đặc biệt là những môn có chuyển động xoay gối hoặc va chạm trực tiếp. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và phương pháp điều trị đứt dây chằng bên chày từ góc nhìn chuyên môn của bác sĩ y học thể thao.

1. Đứt dây chằng bên chày là gì?

Dây chằng bên chày (Medial Collateral Ligament - MCL) là một trong bốn dây chằng chính của khớp gối, nằm ở mặt trong đầu gối, nối giữa xương đùi và xương chày. Vai trò chính của MCL là ổn định mặt trong khớp gối, ngăn cản đầu gối bị gập vào trong (valgus stress).

Cấu trúc giải phẫu

• MCL gồm 2 lớp: lớp nông (superficial) và lớp sâu (deep).

• Gắn từ lồi cầu trong xương đùi xuống mặt trong xương chày, một phần kết nối với sụn chêm trong.

Dây chằng bên chày (Dây chằng bên trong gối ) là một dải mô nhỏ và dày ở mặt trong của khớp gối. Đây là cấu trúc kết nối hai xương - xương đùi và xương chày - ngăn đầu gối uốn vào trong về phía đầu gối còn lại. Khi đầu gối bị va đập vào mặt ngoài của chân hoặc nếu đầu gối bị xoắn dữ dội, dây chằng bên trong có thể căng ra quá mức, dẫn đến đứt dây chằng trong một phần hoặc toàn bộ.

Xem thêm: Tổn thương dây chằng bên chày - Điều trị và chăm sóc thế nào?

2. Những nguyên nhân nào gây ra đứt dây chằng bên chày?

Theo đó, chấn thương dây chằng trong thường xảy ra ở những cầu thủ bóng đá bị "kẹp" hoặc va đập vào phía bên ngoài của đầu gối. Các nguyên nhân khác có thể bao gồm vặn và xoay người trong khi trượt tuyết, các cú đánh trên sân bóng, chấn thương do tai nạn xe hơi hoặc xoay đầu gối mạnh khi bàn chân đang đặt trên mặt đất. Thời gian chữa lành đứt dây chằng trong khác nhau tùy thuộc vào từng người và mức độ nghiêm trọng của chấn thương.

Như vậy chấn thương MCL thường xảy ra trong thể thao hoặc tai nạn sinh hoạt, phổ biến ở các môn có va chạm hoặc chuyển hướng đột ngột như:

• Bóng đá, bóng rổ, rugby, trượt tuyết.

• Tác động từ ngoài vào mặt ngoài đầu gối khi bàn chân đang cố định (valgus force).

• Trượt ngã, tai nạn giao thông gây xoay vặn gối đột ngột.

Xem thêm: KHỚP GỐI kêu LỤC CỤC khi co duỗi - Điều trị và chăm sóc như thế nào?

3. Dấu hiệu đứt dây chằng bên chày như thế nào?

Khi bạn gặp tổn thương dây chằng bên trong gối, người bệnh có thể có các triệu chứng như sau:

• Nghe thấy một tiếng "bốp" khi chấn thương xảy ra
• Đau ở bên trong của đầu gối
• Sưng và bầm tím ở mặt trong của đầu gối
• Sưng lan ra phần còn lại của khớp gối trong một hoặc hai ngày sau chấn thương
• Cảm giác căng cứng ở đầu gối
• Khó cử động đầu gối của bạn
• Khó hoặc đau khi cố gắng uốn cong hoặc duỗi thẳng đầu gối
• Cảm giác không ổn định, như thể đầu gối có thể bị chìa ra hoặc khóa lại
• Đau hoặc khó đi lại, ngồi xuống, đứng lên khỏi ghế hoặc leo cầu thang

4. Đứt dây chằng bên trong có nguy hiểm không?

Đứt dây chằng bên chày sẽ có ba mức độ chấn thương:

• Chấn thương cấp độ 1: Dây chằng không bị rách hoàn toàn, dưới 10% sợi collagen bị đứt, không bị mất vững khớp gối. Phần lớn người bệnh sẽ cảm nhận cơn đau khi có lực tác động lực phía ngoài, khiến đầu gối bị cong, không kèm theo các triệu chứng khác.
• Chấn thương cấp độ 2: Dây chằng không rách hoàn toàn nhưng đau và sưng nhiều hơn cấp độ 1, kèm theo tình trạng mất vững khớp gối. Khi được bác sĩ kiểm tra khớp gối (tương tự cấp độ 1), người bệnh sẽ cảm thấy cơn đau rõ rệt ở mặt trong đầu gối. Khi hoạt động, người bệnh sẽ cảm thấy khớp gối lỏng lẻo nhẹ.
• Chấn thương cấp độ 3: Dây chằng rách hoàn toàn, kèm theo tình trạng mất vững khớp gối, đau và sưng rất nhiều. Những dây chằng khác ở khớp gối cũng có khả năng bị rách. Khi được kiểm tra, khớp gối xuất hiện tình trạng lỏng khớp rất rõ.

5. Làm thế nào để chẩn đoán bệnh nhân bị dứt dây chằng bên chày?

Nếu có các dấu hiệu chấn thương dây chằng đầu gối như trên khi tập luyện hay thi đấu thể thao, người bệnh cần mau chóng đến gặp các bác sĩ chỉnh hình để được đánh giá kỹ lưỡng cũng như thăm hỏi các dấu hiệu hướng đến nghi ngờ đứt dây chằng trong:

• Có cảm thấy đau hoặc nghe thấy tiếng "bốp" khi bị thương ở chân không?
• Có đang quay chân với bàn chân vẫn trụ trên mặt đất?
• Có đổi hướng nhanh chóng khi đang chạy không?
• Có nhận được một cú đánh trực tiếp vào chân trong khi chân đang trụ trên mặt đất không?
• Có thấy sưng tấy quanh đầu gối trong 2-3 giờ đầu sau chấn thương không?
• Đầu gối có cảm thấy như bị vênh hoặc lỏng lẻo khi cố gắng cử động không?

Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng sẽ thực hiện những thăm khám chuyên biệt để giúp xác định chấn thương gây đứt dây chằng bên trong gối bằng cách nhẹ nhàng ấn vào bên ngoài đầu gối khi đầu gối hơi cong và hoàn toàn thẳng để kiểm tra sức mạnh của dây chằng bên trong. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra phần bên trong đầu gối có bị đau không, đo vùng đó xem có bị sưng hay không cũng như quan sát dáng đi bộ của người bệnh để tìm kiếm hay loại trừ khả năng tổn thương các bộ phận khác của đầu gối.

Để chẩn đoán đứt dây chằng trong, các công cụ hình ảnh học cũng cần thiết, chẳng hạn như chụp cộng hưởng từ khớp gối (MRI). Mặc dù không cần chụp MRI trong mọi trường hợp, chỉ định này cần thiết để xem chấn thương đầu gối dạng này có cần phải phẫu thuật hay không. Trong quá trình thăm khám và cân nhắc hướng điều trị, người bệnh có thể cần dùng các thiết bị hỗ trợ như nẹp đầu gối để tạm thời giữ cho đầu gối không bị cong hay sử dụng nạng khi đi lại để giảm đau.

Xem thêm: Bong điểm bám DÂY CHẰNG CHÉO SAU - Điều trị thế nào?

6. Các biện pháp điều trị đứt dây chằng bên chày

Các bác sĩ chấn thương chỉnh hình phối hợp với những chuyên gia vật lý trị liệu sẽ thiết kế một chương trình điều trị giúp tăng tốc độ hồi phục an toàn khi bị đứt dây chằng trong gối. Chương trình này sẽ bao gồm các bài tập và phương pháp điều trị có thể thực hiện tại nhà, giúp người bệnh sớm trở lại lối sống và sinh hoạt bình thường hay trở lại luyện tập, thi đấu đối với các vận động viên.

6.1 Xử trí ban đầu

Các biện pháp can thiệp tại chỗ cần thiết trong 24 đến 48 giờ đầu tiên là:

• Để đầu gối được nghỉ ngơi tuyệt đối và tránh đi bộ hoặc bất kỳ hoạt động nào gây đau đớn. Bác sĩ có thể khuyên nên sử dụng nạng và nẹp đầu gối để giảm căng thẳng hơn nữa cho dây chằng trong gối khi cần phải di chuyển.
• Chườm túi đá lên khu vực này trong 15 đến 20 phút sau mỗi hai giờ.
• Quấn toàn bộ khớp gối bằng băng đàn hồi để ép nén, ổn định cấu trúc khớp.

Ngoài ra, các bác sĩ vật lý trị liệu cũng có thể sử dụng các phương pháp điều trị và công nghệ khác nhau để kiểm soát và giảm cơn đau, bao gồm nước đá, nhiệt, sử dụng sóng siêu âm, kích thích điện hay các liệu pháp thực hành, chẳng hạn như mát-xa.

6.2 Cải thiện chức năng khớp

Cải thiện chuyển động: Các chuyên gia vật lý trị liệu sẽ chọn các hoạt động và phương pháp điều trị để giúp khôi phục chuyển động bình thường ở đầu gối và chân. Quá trình này có thể bắt đầu bằng những chuyển động thụ động nhẹ nhàng trên khớp chân và khớp gối. Sau đó, người bệnh sẽ tiến tới các bài tập tích cực và căng cơ tự thực hiện.

Cải thiện sức mạnh: Một số bài tập nhất định sẽ hỗ trợ chữa bệnh ở mỗi giai đoạn phục hồi. Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn các bài tập chính xác để phục hồi đều đặn sức mạnh và sự nhanh nhẹn của khớp gối. Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ chọn các thiết bị phù hợp và hướng dẫn người bệnh cách sử dụng một cách an toàn để mau chóng cải thiện sức mạnh đầu gối như vòng bít, dây đai cao su, thiết bị nâng tạ hay các thiết bị tập thể dục tim mạch quen thuộc, chẳng hạn như máy chạy bộ hoặc xe đạp cố định.

Cải thiện khả năng cân bằng: Lấy lại cảm giác thăng bằng là điều quan trọng sau chấn thương đầu gối có kèm đứt hay giãn dây chằng bên trong đầu gối. Lúc này, các chuyên gia vật lý trị liệu cũng sẽ hướng dẫn các bài tập để cải thiện kỹ năng giữ thăng bằng bên cạnh mục tiêu tăng cường sức cơ.

6.3 Ngăn ngừa chấn thương tái diễn

Bác sĩ vật lý trị liệu có thể đề xuất một chương trình tập thể dục tại nhà để người bệnh tự tiếp tục.

Đây là các bài tập giúp tăng cường và kéo căng các cơ xung quanh đầu gối, cẳng chân và cơ đùi để ngăn ngừa chấn thương lặp lại trong tương lai.

6.4 Xem xét phẫu thuật

Trường hợp chấn thương dây chằng bên trong đơn thuần hiếm khi cần đến phẫu thuật đứt dây chằng đầu gối nếu không phải rách phức tạp hay gây di lệch cấu trúc khớp gối nghiêm trọng.

Trong thời gian hậu phẫu, các bác sĩ vật lý trị liệu cũng sẽ hướng dẫn người bệnh tham gia chương trình phục hồi trong vài tuần như đã mô tả. Các bài tập này sẽ giúp giảm thiểu cơn đau sau chấn thương đầu gối, mau chóng lấy lại chuyển động và sức mạnh, trở lại các hoạt động bình thường một cách an toàn và sớm nhất có thể.

Sợ không thể trở lại sân đấu sau chấn thương đầu gối? Bác sĩ Thể thao tiết lộ bí quyết phục hồi 95% vận động viên đứt dây chằng bên chày thành công.

VẬN ĐỘNG VIÊN KHÓC VÌ CHẤN THƯƠNG NÀY - Đứt Dây Chằng Bên Chày Có Nguy Hiểm| Y học Thể thao Starsmec

7. Các biện pháp ngăn ngừa đứt dây chằng bên chày

Để giúp ngăn ngừa xảy ra hay tái phát chấn thương dây chằng trong gối, bác sĩ vật lý trị liệu có thể khuyến cáo các điều cần lưu ý như sau khi chơi thể thao:

• Tránh để hai đầu gối chụm vào nhau khi nhảy, chạy hoặc xoay người nhanh.
• Thực hành các bài tập linh hoạt cũng như các bài tập thăng bằng và nhanh nhẹn.
• Luôn luôn khởi động trước khi bắt đầu một môn thể thao hoặc hoạt động thể chất nặng.
• Thực hiện theo một chương trình củng cố sức mạnh và tính linh hoạt nhất quán để duy trì thể chất tốt, ngay cả ngoài mùa giải của một môn thể thao.
• Mang giày thể thao chất lượng tốt và vừa vặn, phù hợp với dáng bàn chân và môn thể thao đang tập luyện.

Đứt dây chằng bên chày là một chấn thương thường gặp nhưng có thể hồi phục hoàn toàn với điều trị đúng đắn và chương trình phục hồi chức năng phù hợp. Bằng sự phối hợp giữa bác sĩ, chuyên viên vật lý trị liệu và sự kiên nhẫn từ người bệnh, chức năng khớp gối có thể trở lại gần như bình thường, kể cả trong môi trường thể thao đỉnh cao.

❇️ Để đặt lịch khám, Bạn vui lòng gọi đến
  SĐT: 0399.16.1111
✳️ Hoặc đặt lịch khám trực tiếp TẠI ĐÂY
❣️ Thân ái!!!