Việc thừa cân béo phì ảnh hưởng nghiêm trọng đến xương khớp của chúng ta, đặc biệt là các khớp như: khớp háng, khớp gối và cột sống. Do đó, việc giảm cân rất quan trọng trong việc cải thiện một số biểu hiện của bệnh cơ xương khớp và cải thiện chức năng. Sau đây là thông tin về 3 ảnh hưởng đối với hệ xương khớp khi bạn bị thừa cân béo phì mà có thể bạn quan tâm.

1. Thừa cân, béo phì có ảnh hưởng đến hệ xương khớp hay không?

Béo phì đại diện cho một vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn và mang theo nguy cơ phát triển các vấn đề y tế nghiêm trọng, góp phần đáng kể vào gánh nặng của các bệnh mãn tính trên toàn cầu. Khi tỷ lệ béo phì gia tăng, gánh nặng xã hội của các tình trạng về khuyết tật, chất lượng cuộc sống liên quan đến sức khỏe và chi phí chăm sóc sức khỏe, cũng tăng lên. Có bằng chứng về mối liên hệ của béo phì với một số bệnh đi kèm bao gồm tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, bệnh mạch vành, tắc nghẽn ngưng thở khi ngủ, kinh nguyệt không đều và một số loại ung thư. Thừa cân và béo phì cũng được chứng minh là có liên quan đến đau đầu tái phát và mãn tính ở cả thanh thiếu niên và người lớn. Tăng chỉ số khối cơ thể (BMI) đã được xác định là một yếu tố nguy cơ độc lập đối với sự phát triển các triệu chứng của rối loạn cơ xương (MSDs). Tỷ lệ mắc bệnh viêm xương khớp và đau thắt lưng được báo cáo ở những người béo phì lần lượt là 34% và 22%.

Gánh nặng béo phì trên toàn cầu đang tăng lên ở mức báo động. Béo phì có liên quan đến một loạt các bệnh lý cơ xương khớp ở người lớn. Giảm cân rất quan trọng trong việc cải thiện một số biểu hiện của bệnh cơ xương khớp và cải thiện chức năng.

Đồng thời, một phần do dân số già, gánh nặng của các bệnh viêm khớp và cơ xương khớp là nguyên nhân gây đau và tàn tật tiếp tục gia tăng. Trong một phân tích về chi phí điều trị trực tiếp của bệnh béo phì, người ta ước tính rằng chi phí cho bệnh viêm xương khớp chỉ đứng sau chi phí cho bệnh tiểu đường trong các điều kiện liên quan đến béo phì.

Có một mối liên quan tích cực đáng kể giữa rối loạn cơ xương và mức độ béo phì. Bản chất và mức độ ảnh hưởng của béo phì đối với hệ thống cơ xương và các bệnh lý liên quan không được đánh giá tốt. Điều này thật đáng ngạc nhiên khi xét đến tỷ lệ cao của các tình trạng cơ xương mãn tính trong dân số già nhanh và gánh nặng xã hội liên quan do mất năng suất và chi phí chăm sóc sức khỏe trực tiếp. Ngoài ra, các cơn đau mãn tính và tàn tật liên quan đến các bệnh lý cơ xương khớp không chỉ ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của một cá nhân mà thường dẫn đến việc lối sống ít vận động liên quan đến các bệnh đi kèm nghiêm trọng khác nhau.

2. 3 ẢNH HƯỞNG đối với XƯƠNG KHỚP khi bạn bị THỪA CÂN BÉO PHÌ

✅ Thừa cân béo phí làm tăng nguy cơ bị thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp (OA) là dạng viêm khớp phổ biến nhất và là nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật mãn tính ở người lớn tuổi. Nghiên cứu đã chứng minh rằng béo phì là một yếu tố nguy cơ đáng kể cho cả sự phát triển và tiến triển của viêm khớp gối - xương đùi (cả triệu chứng và X quang). Một mối liên quan khác khiêm tốn hơn, cũng đã được chứng minh giữa béo phì và viêm khớp ở các vị trí khác như khớp háng, bàn tay và xương chậu - xương đùi, cho thấy rằng cả yếu tố cơ học và chuyển hóa có thể là nguyên nhân gây ra mối liên hệ giữa bệnh viêm khớp và béo phì.

✅ Thừa cân béo phì làm tăng nguy cơ bị viêm xương

• Viêm khớp gối

Béo phì cũng là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với sự tiến triển của viêm khớp gối và có những ảnh hưởng bất lợi lâu dài đến khớp gối. Một vài nghiên cứu đã xem xét vai trò của các yếu tố cơ học, cụ thể là lệch khớp, trong việc làm trung gian mức độ nghiêm trọng hoặc tiến triển của thoái hoá khớp đầu gối. Ở những bệnh nhân bị tràn dịch khớp gối, có mối liên hệ giữa BMI và mức độ nghiêm trọng trên ảnh chụp X quang ở những người bị lệch khớp varus, nhưng không phải ở những người bị lệch van tim. BMI có tương quan thuận với tình trạng lệch khớp varus.

Xem thêm: Những lưu ý đối với người bị tràn dịch khớp gối khi chườm nóng - chườm lạnh

Mặc dù mối liên hệ chặt chẽ giữa viêm khớp gối và béo phì đã được chứng minh, các yếu tố cơ bản về cơ chế của tác động này vẫn chưa được làm sáng tỏ hoàn toàn. Tuổi tác, lipid huyết thanh, axit uric huyết thanh, đường huyết hoặc bệnh tiểu đường, phân bố mỡ trong cơ thể, huyết áp, hút thuốc lá, hẹp bao tử, cắt tử cung hoặc liệu pháp thay thế estrogen không được phát hiện có ảnh hưởng đến mối quan hệ béo phì - viêm khớp.

Có một số bằng chứng cho thấy kích thước xương đầu gối có thể quan trọng trong sự phát triển của viêm khớp gối. Kích thước xương đầu gối nằm dưới sự kiểm soát di truyền mạnh mẽ và cao hơn ở con của những người bị viêm khớp nặng. Các nhà nghiên cứu đề xuất rằng chỉ số BMI lớn hơn có thể tạo ra kích thước xương dưới sụn đầu gối lớn hơn hoặc xương dưới sụn đầu gối có thể đáp ứng với tải trọng cao hơn bằng cách mở rộng diện tích bề mặt khớp.

BMI cao hơn cũng có liên quan đến tăng nguy cơ tổn thương thoái hóa sụn chêm. Tuy nhiên, không chắc rằng tổn thương thoái hóa sụn chêm có vai trò căn nguyên trong sự phát triển của thoái hoá khớp gối hay không.

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến thoái hóa khớp: Ngoài yếu tố tuổi và giới nữ ảnh hưởng đến bệnh nhiều nhất, người ta nhận thấy vấn đề béo phì liên quan nhiều đến thoái hóa khớp gối, đặc biệt phụ nữ béo phì sau mãn kinh. Vai trò estrogen bảo vệ chống thoái hóa khớp, phụ nữ sau mãn kinh và phụ nữ cắt buồng trứng thường hay mắc thoái hóa khớp gối. Tư thế trục của chân, ở những người chân vòng kiềng hay chân choãi dễ bị thoái hóa khớp gối.

Chấn thương và vi chấn thương lặp đi lặp lại nhiều lần, gây tổn thương sụn chêm, dây chằng chéo, các dị vật của chấn thương dẫn đến thoái hóa khớp và yếu tố di truyền góp phần là một trong các nguyên nhân của thoái hóa khớp.

• Viêm khớp háng

Dữ liệu Khảo sát Khám sức khỏe và Dinh dưỡng Quốc gia đầu tiên cho thấy béo phì có liên quan chặt chẽ với viêm khớp háng hai bên hơn là viêm khớp háng một bên. Một đánh giá có hệ thống đã tìm thấy bằng chứng về mối liên quan tích cực giữa béo phì và sự xuất hiện của viêm khớp háng. Mối liên quan giữa béo phì và viêm khớp háng càng mạnh khi chẩn đoán bao gồm các tiêu chí lâm sàng cũng như X quang.

✅ Thừa cân béo phì tăng mức độ mắc bệnh gout

Tỷ lệ nam giới mắc bệnh gout ở Việt Nam ngày càng gia tăng, tuy nhiên vẫn chưa có con số đánh giá cụ thể nghiên cứu về dịch tễ tỷ lệ mắc bệnh gút do còn nhiều bệnh nhân đến khám và tự điều trị ở các phòng khám tư nhân. Bệnh gút có liên quan đến quá trình chuyển hóa purin trong cơ thể, nồng độ acid uric vượt quá độ bão hòa trong máu gây kết tủa dưới da, ở thận, ở xương khớp tạo nên những cơn đau cấp ở khớp và xung quanh khớp kèm hiện tượng sưng.

Xem thêm: Những NGUYÊN NHÂN vàTHÓI QUEN khiến bạn dễ bị mắc bệnh GOUT nhất.

Giới nam tỷ lệ mắc Gout do tăng nồng độ acid uric máu tăng cao. Đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc tăng acid uric trong máu ở đối tượng những người béo phì càng làm tỷ lệ mắc bệnh gút tăng cao. Axit uric là sản phẩm cuối cùng của quá trình phân giải purin. Nó là một axit yếu thường bị ion hóa thành muối urat hòa tan trong huyết tương. Phần lớn axit uric tồn tại ở dạng monosodium urate. Giới hạn hòa tan của muối urat là khoảng 6,8 mg / dl ở 37 ° C. Ở nồng độ cao hơn, các tinh thể urat bị kết tủa. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tinh thể urat không bị kết tủa do tác dụng của một số chất hòa tan trong huyết thanh. Phần lớn acid uric trong máu ở dạng tự do, chỉ <4% liên kết với protein huyết thanh. Nồng độ axit uric trong máu trung bình ở nam giới là 5,1 ± 1,0 mg / dl (420 μmol / L) và ở phụ nữ là 4,0 ± 1 mg / dl (360 μmol / L). được coi là có tăng axit uric. Bình thường, quá trình tổng hợp và bài tiết axit uric ở trạng thái cân bằng. Tổng lượng axit uric trong cơ thể là khoảng 1200 mg (ở nam giới), và 600 mg (ở phụ nữ). Khi axit uric hình thành trong cơ thể, khoảng 2/3 tổng số axit uric được tổng hợp và cùng một số lượng bài tiết chủ yếu qua thận.

Xem thêm: Đau gót chân do bệnh Gout - Điều trị thế nào?

Tỷ lệ nồng độ acid uric tăng cao trong thời gian dài gây lắng đọng tinh thể urat sodium tạo sụn khớp và màng hoạt dịch khớp. Các vi tinh thể này có thể đứt, gãy và giải phóng các tinh thể trong gầm của khớp. Các tinh thể bị tế bào viền của màng hoạt dịch khớp thực bào sau đó giải phóng các ion tiền viêm, gây các phản ứng sốt, thường kèm theo sưng đau cấp tính tại khớp. Những cơn đau này có thể kéo dài vài ngày. Sau nhiều cơn gout cấp xảy ra và nhiều năm sau tổn thương khớp mạn tính gọi là gút mạn tính có các tophi ở bàn chân, mỏm khuỷu tay, bàn tay...

Điều trị bệnh gút ở người béo phì luôn chú ý đến chế độ ăn giảm cân, đồ uống không bia, không rượu, không ăn các thức ăn giàu chất purin, hạn chế các thức ăn gây rối loạn lipid máu. Ngoài điều trị cơn gút cấp nhằm giảm đau khớp cho người bệnh. Sau đó điều trị nền để duy trì mức acid uric dưới ngưỡng 360 μmol/l. Hàng ngày bệnh nhân gút nên uống nước khoáng giàu bicarbonate (500 ml mỗi ngày). Ngoài các đợt đau khớp nên có chế độ luyện tập giảm cân phù hợp và kiểm soát acid uric, các thành phần lipid máu hay còn gọi là mỡ máu ở mức sinh lý của cơ thể.

3. Làm thế nào để điều trị bệnh béo phì

✅ Phương pháp áp dụng tại nhà

Thay đổi khẩu phần ăn

Khi cơ thể tiêu thụ nhiều calo hơn mức sử dụng sẽ khiến chất béo tích tụ gây thừa cân, béo phì. Do đó, người bệnh nên sửa đổi chế độ ăn uống để tránh béo phì ảnh hưởng sức khỏe. 

Một số loại thực phẩm có thể dẫn đến tăng cân, đặc biệt các sản phẩm chế biến có chứa chất phụ gia như: si-rô có hàm lượng đường fructose cao dễ gây tăng cân.

Người bệnh nên hạn chế sử dụng thực phẩm đã qua chế biến, tinh chế vì có nhiều đường, chất béo. Các loại thực phẩm người bệnh cần bổ sung để giúp giảm cân như: ngũ cốc nguyên hạt (giúp no lâu do giải phóng năng lượng chậm), các thực phẩm giàu chất xơ (trái cây, rau) vì chế độ ăn nhiều chất xơ khiến cơ thể cảm thấy no nhanh, ăn ít hơn. 

Xem thêm: Chế độ ăn quá nhiều tinh bột ảnh hưởng đến hệ xương khớp của bạn thế nào?

Chất xơ, ngũ cốc nguyên hạt cũng giúp ngừa một số bệnh liên quan đến hội chứng chuyển hóa. Hội chứng chuyển hóa ở người bệnh béo phì sẽ ảnh hưởng sức khỏe, bao gồm: tiểu đường tuýp 2, huyết áp cao, bệnh tim mạch. Do đó, người bệnh nên đến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được hướng dẫn cách giảm cân phù hợp. Khi giảm cân, người bệnh cần tránh chế độ ăn kiêng đột ngột vì sẽ có nhiều rủi ro như: các vấn đề sức khỏe mới có thể phát triển, thiếu hụt vitamin, khó đạt mức giảm cân lành mạnh.

Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ đề nghị người bệnh béo phì nghiêm trọng tuân theo chế độ ăn kiêng phù hợp, ít calo. 

Thay đổi thói quen sinh hoạt

• Không bỏ bữa sáng: việc bỏ bữa sáng sẽ không giúp giảm cân, không bổ sung đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu, khiến ăn vặt nhiều hơn.

• Ăn uống điều độ: ăn đúng bữa giúp đốt cháy calo với tốc độ nhanh hơn, ít ăn vặt với thực phẩm giàu chất béo, đường. 

• Ăn nhiều trái cây, rau củ, yến mạch, bánh mì nguyên hạt, gạo lứt, mì ống, các loại đậu… chứa ít calo, chất béo, giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất tốt cho việc giảm cân. 

• Uống nhiều nước.

• Đọc nhãn sản phẩm: chọn thực phẩm có lượng calo cho phép dùng hàng ngày phù hợp với kế hoạch giảm cân theo sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

• Dùng đĩa nhỏ hơn: để ăn khẩu phần nhỏ hơn (cơ thể sẽ dần quen với việc ăn những phần nhỏ hơn mà không bị đói).

• Không cấm các loại thực phẩm trong kế hoạch giảm cân, đặc biệt những món bạn thích vì sẽ tăng sự thèm ăn. Do đó, người đang giảm cân vẫn có thể ăn đa dạng loại thực phẩm nhưng ăn với hàm lượng vừa đủ trong mức calo cho phép tiêu thụ hàng ngày.

• Không dự trữ đồ ăn vặt như: sô cô la, bánh quy, khoai tây chiên giòn, nước ngọt có gas… Các món ăn nhẹ tốt cho sức khỏe có thể lựa chọn như: trái cây, bánh gạo không muối, bánh yến mạch, nước ép trái cây…

• Không uống quá nhiều rượu.: Xem thêm: Tăng nguy cơ bị LOÃNG XƯƠNG do sử dụng QUÁ NHIỀU RƯỢU BIA

• Lên kế hoạch cho bữa ăn sáng, trưa, tối, đồ ăn nhẹ trong tuần, đảm bảo rằng tuân theo lượng calo cho phép tiêu thụ. 

Tập thể dục đều đặn

Cơ thể đốt cháy một số calo ngay cả khi ngồi hoặc ngủ nhưng hoạt động càng nhiều khiến cơ thể sẽ đốt cháy càng nhiều calo. Một người cần đốt cháy 3.500 calo để giảm gần nửa ký chất béo.

Những cách tốt để bắt đầu hoạt động bao gồm: đi bộ nhanh, bơi lội, đi thang bộ… Các công việc như: làm vườn, làm việc nhà hoặc dắt chó đi dạo cũng giúp tiêu hao năng lượng. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến nghị thực hiện các hoạt động cường độ vừa phải đều đặn hàng ngày từ 60 – 90 phút tốt cho việc giảm cân.

Người khó vận động do vấn đề về sức khỏe hoặc khả năng vận động kém nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tập luyện.

Nếu người bệnh không có thói quen tập thể dục nên bắt đầu với những bài tập nhẹ nhàng, có sự khởi động. Không nên bắt đầu với hoạt động quá sức gây nguy hiểm cho sức khỏe.

✅ Phương pháp dùng thuốc

Đôi khi, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc như orlistat (Xenical) để giúp một người giảm cân. Tuy nhiên, người bệnh cần kết hợp thay đổi chế độ ăn uống ít calo, tập thể dục để giảm cân không ảnh hưởng đến sức khỏe.

Các tác dụng phụ có thể xảy ra khi dùng thuốc giảm cân với các triệu chứng tiêu hóa như: phân có mỡ, tăng hoặc giảm số lần đại tiện. Một số người còn có tác dụng phụ với hệ hô hấp, cơ, khớp, đau đầu…

✅ Phương pháp phẫu thuật

Phẫu thuật giảm cân làm loại bỏ, thay đổi một phần dạ dày hoặc ruột non để người bệnh không tiêu thụ nhiều thức ăn hoặc hấp thụ nhiều calo như trước.

Việc phẫu thuật giúp người bệnh giảm cân, giảm nguy cơ huyết áp cao, bệnh tiểu đường tuýp 2, hội chứng chuyển hóa có thể xảy ra với bệnh béo phì. Phẫu thuật có thể làm cho dạ dày nhỏ lại hoặc có thể bỏ qua một phần của hệ thống tiêu hóa. 

Cắt tạo hình dạ dày hình ống hoặc thắt đai dạ dày: bác sĩ sẽ phẫu thuật dùng ống bọc dạ dày hoặc thắt đai để làm cho dạ dày nhỏ lại. Sau khi phẫu thuật, người bệnh không thể ăn nhiều hơn một chén thức ăn nên giảm đáng kể lượng thức ăn.

Cắt bỏ dạ dày để làm giảm kích thước của dạ dày: thức ăn sẽ đi qua các bộ phận của hệ thống tiêu hóa, phần đầu tiên của đoạn giữa ruột non. Tuy nhiên, việc cắt bỏ dạ dày dễ gây thiếu hụt vitamin, khoáng chất cao hơn vì cơ thể không còn hấp thụ được nhiều chất dinh dưỡng. Phẫu thuật có thể áp dụng cho người có chỉ số BMI từ 30 trở lên, tùy thuộc vào nhu cầu của người bệnh, tình trạng sức khỏe như:

• Người bệnh có bị biến chứng do béo phì hay không

• Các phương pháp điều trị giảm cân không phẫu thuật đã thực hiện

• Các bác sĩ thường phẫu thuật giảm béo như thủ thuật nội soi hoặc phương pháp lỗ mổ nhỏ (keyhole).

Béo phì luôn gây nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe hệ xương khớp của bạn, vì thế để phòng tránh và ngăn các bệnh xương khớp chuyển biến xấu, bạn hãy duy trì cân nặng ở mức hợp lý và tích cực giảm cân nếu cơ thể đang bị dư thừa.

❇️ Để đặt lịch khám, Bạn vui lòng gọi đến
  SĐT: 0399.16.1111
✳️ Để được tư vấn về những vấn đề sức khỏe của mình, Bạn có thể gọi điện trực tiếp cho Bác sĩ Nguyễn_Trọng_Thuỷ:
  SĐT: 0915.20.95.96
Nếu vì bận mà Bác sĩ chưa nghe được máy, mong Bạn để lại tin nhắn, Bác sĩ Thuỷ sẽ gọi lại ngay khi có thể.
❣️ Thân ái!!!